Νέα Νομοθεσία για την σήμανση Αλλεργιογόνων σε Μονάδες Catering, Ζαχαροπλαστεία, Εστιατόρια, Παντοπωλεία, Λαϊκές Αγορές κ.α.

Αντικείμενο:
Αποτελεί την βάση για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών όσον αφορά την παρουσία ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες σε μη προσυσκευασμένα τρόφιμα.
 
Ορισμοί:

• Ως «Μη Προσυσκευασμένο τρόφιμο» νοείται η χωριστή μονάδα προς πώληση που προορίζεται να παρουσιασθεί ως έχει στον τελικό καταναλωτή και στις μονάδες ομαδικής εστίασης και αποτελείται από ένα τρόφιμο σε ελάχιστη προστατευτική συσκευασία το οποίο συσκευάζεται στον τόπο πώλησης εφόσον το ζητήσει ο αγοραστής ή προσυσκευάζεται για άμεση πώληση.
• Ως «πώληση μη προ συσκευασμένων τροφίμων με επικοινωνία εξ αποστάσεως» νοείται η πώληση μη προ συσκευασμένων τροφίμων από επιχειρήσεις ομαδικής εστίασης και λιανικής πώλησης στον καταναλωτή ο οποίος παραγγέλνει τα τρόφιμα μέσω τηλεφώνου, ιστοσελίδας ή με οποιαδήποτε άλλο μέσο χωρίς την αυτοπρόσωπη και ταυτόχρονη παρουσία του πωλητή και του καταναλωτή.

 
Απευθύνεται σε:

• Τρόφιμα που διατίθενται μη προσυσκευασμένα στον τελικό καταναλωτή,
• Τρόφιμα τα οποία προορίζονται να παραδοθούν μη προσυσκευασμένα στις μονάδες ομαδικής εστίασης και στις επιχειρήσεις που παρασκευάζουν και πωλούν λιανικώς ή πωλούν λιανικώς, για να διατεθούν ως μη προσυσκευασμένα στον τελικό καταναλωτή,
• Τρόφιμα που διατίθενται προς πώληση μη προσυσκευασμένα με επικοινωνία εξ αποστάσεως.

 
Παραδείγματα επιχειρήσεων:

• Μονάδες ομαδικής εστίασης: όπως π.χ. Catering, εστιατόρια κ.α.
• Επιχειρήσεις που παρασκευάζουν και πωλούν λιανικώς όπως ζαχαροπλαστεία, αρτοποιεία, παγωτοπωλεία κ.α.
• Επιχειρήσεις που πωλούν λιανικώς όπως υπεραγορές, παντοπωλεία, λαϊκές αγορές κ.α

 
Υποχρεωτική Πληροφορία:

• Η παροχή των ενδείξεων είναι υποχρεωτική για όλα τα τρόφιμα που προσφέρονται μη προσυσκευασμένα για πώληση / διάθεση στον τελικό καταναλωτή και αυτά που προορίζονται να παραδοθούν μη προσυσκευασμένα στις μονάδες ομαδικής εστίασης και στις επιχειρήσεις που πωλούν λιανικώς με σαφή αναφορά της ονομασίας της ουσίας ή του προϊόντος. Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) 1169/2011, (άρθρο 9, παράγραφος 1, σημείο γ. και παράρτημα ΙΙ), χρειάζεται να επισημαίνεται στο τρόφιμο «Κάθε συστατικό ή τεχνολογικό βοήθημα που απαριθμείται παρακάτω ή προέρχεται από ουσία ή προϊόν που απαριθμείται παρακάτω και το οποίο προκαλεί αλλεργίες ή δυσανεξίες και χρησιμοποιείται στην παραγωγή ή παρασκευή ενός τροφίμου και εξακολουθεί να υπάρχει στο τελικό προϊόν, ακόμη και σε τροποποιημένη μορφή»·
• Η αναγραφή των παραπάνω ενδείξεων θα πρέπει να περιλαμβάνει τη λέξη «περιέχει» ακολουθούμενη από την ονομασία της ουσίας ή του προϊόντος (όπως περιλαμβάνεται στο  Κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 1169/2011, Παράρτημα ΙΙ) .
• H παραπάνω υποχρεωτική πληροφορία ισχύει και στις περιπτώσεις της πιθανής και μη σκόπιμης παρουσίας στα μη προσυσκευασμένα τρόφιμα των εν λόγω ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες λόγω διασταυρούμενης επιμόλυνσης.

Τα αλλεργιογόνα που πρέπει να αναγράφονται (ΕΚ 1169/2011 – Παράρτημα ΙΙ) είναι τα εξής:
 
Ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή Δυσανεξίες:

1. Δημητριακά που περιέχουν γλουτένη, δηλαδή: σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη, όλυρα, σιτηρό kamut ή υβριδικές ποικιλίες τους, και προϊόντα με βάση τα δημητριακά αυτά, εκτός από:α) σιρόπια γλυκόζης με βάση το σιτάρι, συμπεριλαμβανομένης της δεξτρόζης (1)·β) μαλτοδεξτρίνες με βάση το σιτάρι γ) σιρόπια γλυκόζης με βάση το κριθάρι δ)σιτηρά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων, συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης.
2. Καρκινοειδή και προϊόντα με βάση τα καρκινοειδή.
3. Αυγά και προϊόντα με βάση τα αυγά.
4. Ψάρια και προϊόντα με βάση τα ψάρια, εκτός από: α) ζελατίνη ψαριών που χρησιμοποιείται ως φορέας σκευασμάτων βιταμινών ή καροτενοειδών· β) ζελατίνη ψαριών ή ιχθυόκολλα που χρησιμοποιείται ως διαυγαστικό μέσο σε μπίρες και οίνους·
5. Αραχίδες (αράπικα φιστίκια) και προϊόντα με βάση τις αραχίδες.
6. Σόγια και προϊόντα με βάση τη σόγια, εκτός από: α) πλήρως ραφιναρισμένο σογιέλαιο και λίπη που προέρχονται από σόγια (1)· β) τοκοφερόλες που έχουν αναμειχθεί με φυσικό τρόπο (E306), φυσική D-άλφα τοκοφερόλη, φυσική D-άλφα οξική τοκοφερόλη, φυσική D-άλφα ηλεκτρική τοκοφερόλη από σπέρματα σόγιας· γ) φυτοστερόλες και φυτοστερολεστέρες που προέρχονται από φυτικά έλαια από σπέρματα σόγιας· δ) φυτοστανολεστέρα που παράγεται από στερόλες φυτικών ελαίων από σπέρματα σόγιας.
7. Γάλα και προϊόντα με βάση το γάλα (συμπεριλαμβανομένης της λακτόζης), εκτός από: α) τον ορό γάλακτος που χρησιμοποιείται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης· β) λακτιτόλη.
8. Καρποί με κέλυφος, δηλαδή: αμύγδαλα (Amygdalus communis L.), φουντούκια (Corylus avellana), καρύδια (Juglans regia), καρύδια κάσιους (Anacardium occidentale), καρύδια πεκάν [Carya illinoiesis (Wangenh.) Κ. Koch], καρύδια Βραζιλίας (Bertholletia excelsa), φυστίκια (Pistacia vera), καρύδια μακαντάμια ή καρύδια Κουίνσλαντ (Macadamia ternifolia) και προϊόντα με βάση τα ανωτέρω, εκτός από καρπούς με κέλυφος χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης.
9. Σέλινο και προϊόντα με βάση το σέλινο.
10. Σινάπι και προϊόντα με βάση το σινάπι.
11. Σπόροι σησαμιού και προϊόντα με βάση τους σπόρους σησαμιού.
12. Το διοξείδιο του θείου και οι θειώδεις ενώσεις σε συγκεντρώσεις άνω των 10 mg/kg ή 10 mg/litre εκπεφρασμένα ως SO2 που υπολογίζονται στα προϊόντα που προσφέρονται έτοιμα για κατανάλωση ή που ανασυστάθηκαν σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.
13. Λούπινο και προϊόντα με βάση το λούπινο.
14. Μαλάκια και προϊόντα με βάση τα μαλάκια.

 
Παρουσίαση Υποχρεωτικής Πληροφορίας στον τελικό καταναλωτή:

• Να είναι ευανάγνωστη.
• Να παρέχεται στον καταναλωτή πριν από την πώληση – διάθεση τροφίμων.
• Υποχρεωτικά στην ελληνική γλώσσα (επιτρέπεται και η πολύγλωσση παροχή της πληροφορίας)

 
Τεκμηριωμένη Δήλωση Ενδείξεων:

• Πινακίδα εντός της επιχείρησης σε εμφανές σημείο, εύκολα ορατή και προσβάσιμη που θα παραπέμπει στο σημείο όπου είναι διαθέσιμη η πληροφορία ή να υπάρχει πινακίδα που θα καλεί τον καταναλωτή να απευθυνθεί στο προσωπικό της επιχείρησης προκειμένου να ενημερωθεί σχετικά με ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες στα πωλούμενα τρόφιμα. 
• Οι ενδείξεις που αναφέρονται πρέπει να είναι διαθέσιμες και σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή εντός της επιχείρησης όπου πωλείται το τρόφιμο προκειμένου, και εφόσον ζητηθεί, να είναι εύκολα προσβάσιμες από τον καταναλωτή (χωρίς να επιβαρύνεται με το κόστος ο καταναλωτής), το προσωπικό και τις αρμόδιες αρχές για την τεκμηρίωση του ελέγχου. 
• Στην πώληση εξ αποστάσεως και πάντοτε πριν την πραγματοποίηση της παραγγελίας θα πρέπει ο καταναλωτής να ενημερώνεται ότι είναι διαθέσιμη η πληροφορία και με τηλεφωνικό μήνυμα και στην ιστοσελίδα της επιχείρησης εφόσον υπάρχει. 
• Η χρήση σημάτων που παραπέμπουν στην παρουσία ή μη ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες δεν είναι απαγορευτική με την προϋπόθεση ότι αυτή συνοδεύει / συμπληρώνει την ονομασία.

 
Τρόποι Επικοινωνίας της Δήλωσης Ενδείξεων αποτελούν επίσης:

• Ετικέτες που συνοδεύουν το τρόφιμο.
• Αναγραφή των συστατικών που προκαλούν αλλεργίες και δυσανεξίες στους τιμοκαταλόγους της επιχείρησης.
• Πινακίδες σε εμφανές σημείο του καταστήματος που αναγράφουν τα περιεχόμενα συστατικά που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες ανά είδος τροφίμου.
• Πινακίδες σε εμφανές σημείο του καταστήματος ή/και ένδειξη επί των τιμοκαταλόγων που να παραπέμπουν τις ευπαθείς ομάδες να συμβουλευτούν το εξειδικευμένο προσωπικό ή έντυπα / ηλεκτρονικά μέσα, εντός της επιχείρησης. Αναγραφή των συστατικών που προκαλούν αλλεργίες και δυσανεξίες σε έντυπο ή ηλεκτρονικό υλικό, άμεσα διαθέσιμο στον πελάτη.

 
Σημείωση: Δεν είναι υποχρεωτική η άνω ένδειξη να παρέχεται στον τελικό καταναλωτή στις περιπτώσεις όπου• καταγράφονται εκ των προτέρων οι διατροφικές ιδιαιτερότητες του καταναλωτή όσον αφορά ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες. Επομένως, τα τρόφιμα/γεύματα που του προσφέρονται είναι σχεδιασμένα βάσει των δικών του αναγκών (νοσοκομεία, γηροκομεία, βρεφονηπιακοί / παιδικοί σταθμοί, εστιατόρια εντός σχολικών συγκροτημάτων, σωφρονιστικά ιδρύματα κ.α.). Η υποχρεωτική ένδειξη της πληροφορίας σε αυτήν την περίπτωση, είναι υποχρεωτικό να παρέχεται στην ομάδα που είναι υπεύθυνη για τη σίτισή του.
 
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να διασφαλίζεται η μεταφορά της πληροφορίας πριν την τελική διάθεση του τροφίμου στον καταναλωτή.
 
Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων, θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες που σχετίζονται με μη προσυσκευασμένα τρόφιμα προοριζόμενα για τον τελικό καταναλωτή ή για παράδοση σε μονάδες ομαδικής εστίασης διαβιβάζονται με τεκμηριωμένο τρόπο στον υπεύθυνο επιχείρησης τροφίμων που παραλαμβάνει τα τρόφιμα, έτσι ώστε να καταστήσει εφικτή, όταν απαιτείται, την παροχή υποχρεωτικών πληροφοριών για τα τρόφιμα στον τελικό καταναλωτή.

Πηγή: ΦΕΚ 650, Β’, 2019 – Παροχή πληροφοριών σχετικά με την παρουσία ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες σε μη προσυσκευασμένα τρόφιμα.