Τα καλλυντικά προϊόντα (cosmetics) τα οποία σχετίζονται με το σώμα, το πρόσωπο και τα μαλλιά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής του σύγχρονου ανθρώπου. Τα καλλυντικά προϊόντα ποικίλλουν από καθημερινής χρήσης προϊόντα υγιεινής όπως σαπούνια, σαμπουάν, αποσμητικά και οδοντόκρεμες μέχρι και είδη πολυτελείας όπως είναι τα αρώματα και προϊόντα μακιγιάζ.

Όπως και στον τομέα των φαρμάκων, καθίσταται απαραίτητος ο έλεγχος τους ώστε να γίνεται η χρήση τους με γνώση και ασφάλεια από τους καταναλωτές. Για την επίτευξη αυτών όλα τα καλλυντικά προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά θα πρέπει να είναι εναρμονισμένα με την τρέχουσα Ευρωπαϊκή νομοθεσία (93/35/ΕΟΚ, ΦΕΚ 352/18-03-2005, 1223/2009/EK και Τροποποιήσεις).

Οι σημαντικότερες αλλαγές που εισήγαγε η νομοθεσία των καλλυντικών συνοψίζονται στα εξής σημεία:

• Αυστηρότερες απαιτήσεις ασφάλειας για τα καλλυντικά προϊόντα. Οι παρασκευαστές πρέπει να ακολουθούν ειδικές απαιτήσεις κατά την προετοιμασία της αναφοράς ασφαλείας του προϊόντος, πριν την κυκλοφορία του προϊόντος στην αγορά.
• Εισαγωγή της έννοιας «υπεύθυνος προϊόντος». Στην αγορά της ΕΕ μπορούν να κυκλοφορήσουν μόνο προϊόντα για τα οποία υπάρχει ένα νομικό ή φυσικό πρόσωπο σαν υπεύθυνος προϊόντος. Η νέα νομοθεσία επιτρέπει τον ακριβή ορισμό του «υπεύθυνου προϊόντος» και επισημαίνει τις υποχρεώσεις του.
• Κεντρική επισήμανση όλων των καλλυντικών προϊόντων που κυκλοφορούν στην Ευρωπαϊκή αγορά. Οι παρασκευαστές απαιτείται να γνωστοποιήσουν τα προϊόντα τους μόνο μια φορά, μέσω της ευρωπαϊκής πλατφόρμας ενημέρωσης καλλυντικών προϊόντων (CPNP).
• Αναφορά σοβαρών ανεπιθύμητων δράσεων (Serious Undesirable Effects). Ο «υπεύθυνος προϊόντος» έχει την υποχρέωση να ενημερώσει για πιθανές σοβαρές ανεπιθύμητες δράσεις. Οι Αρχές θα συγκεντρώσουν πληροφορίες τόσο από τους καταναλωτές όσο και από επαγγελματίες υγείας και άλλους εμπλεκομένους με το προϊόν.
• Εισαγωγή νέων κανόνων για την χρήση νανοϋλικών στα καλλυντικά προϊόντα. Χρωστικές, συντηρητικά και φίλτρα UV, συμπεριλαμβανομένων και των νανοϋλικών, πρέπει να περιγράφονται και δηλώνονται αναλυτικά. Τα νανοϋλικά πρέπει να δηλώνονται στην λίστα των συστατικών με την λέξη «νάνο» σε παρένθεση, να ακολουθεί την ένωση, πχ. «διοξείδιο του τιτανίου (νάνο)».
• Μπήκε το πλαίσιο για την σταδιακή κατάργηση της δοκιμής των καλλυντικών προϊόντων σε ζώα. Από το 2004 και μετά απαγορεύεται να δοκιμαστούν συστατικά και τελικά καλλυντικά προϊόντα σε ζώα ενώ από το 2013 και μέτα απαγορεύεται και να κυκλοφορίσουν στην ΕΕ τέτοιου είδους προϊόντα και συστατικά.
• Εισαγωγή ενός ενδεικτικού ευρετηρίου συστατικών που δύναται να χρησιμοποιηθούν στα καλλυντικά. Το ευρετήριο αυτό περιέχει πληροφορίες για την ταυτότητα των συστατικών (INCI, Ph. Eur., INN, IUPAC, chemical names, EINECS/ELINCS, CAS, Color index), κοινό όνομα των συστατικών, λειτουργικά χαρακτηριστικά των συστατικών, υποχρεωτικούς περιορισμούς, συνθήκες χρήσης και προειδοποιήσεις.

Τα καλλυντικά προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά θα πρέπει να γνωστοποιούνται στο νέο Ευρωπαϊκό σύστημα (Cosmetic Products Notification Portal). Ορισμένα από τα δεδομένα που απαιτούνται για να εισαχθούν στο CPNP περιλαμβάνουν:

• Εάν το προϊόν παράγεται ή εισάγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση
• Εάν το προϊόν προορίζεται ειδικά για παιδιά κάτω των 3 ετών
• Εάν το προϊόν περιέχει συστατικά που ταξινομούνται ως καρκινογόνα, μεταλαξιογόνα, τοξικά για την αναπαραγωγή (Carcinogenic, Mutagenic, Reprotoxic)
• Εάν περιέχει νανοϋλικά
• Η φυσική μορφή του προϊόντος π.χ σκόνη, πάστα, τζελ, αφρός κ.λ.π
• Εάν υπάρχουν διαφορετικές αποχρώσεις του ίδιου προϊόντος π.χ κραγιόν. Αυτό αναιρεί την ανάγκη να κοινοποιείται κάθε απόχρωση ξεχωριστά.
• Αν το προϊόν προορίζεται για χρήση στο δέρμα, τα μαλλιά, τα νύχια κ.λ.π
• Στοιχεία σχετικά με τη σύνθεση του προϊόντος. Υπάρχει μια σειρά προκαθορισμένων πλαισίων που διατίθενται ή εναλλακτικά, η ακριβής συγκέντρωση ή συγκέντρωση δοσμένη σε προκαθορισμένα εύρη.
• Η ετικέτα του προϊόντος
• Η εικόνα της αρχικής συσκευασίας του προϊόντος

Υποχρεωτική κρίνεται και η δημιουργία φακέλου πληροφοριών (Product Information File) για κάθε καλλυντικό προϊόν που διατίθεται στην ευρωπαϊκή αγορά. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία 1223/2009/EC μερικά από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται είναι:

• Περιγραφή και αναλυτική σύνθεση του προϊόντος
• Προδιαγραφές πρώτων υλών
• Αρώματα και αλλεργιογόνες ουσίες
• Δεδομένα παραγωγής
• Διάρκεια ζωής τους
• Έκθεση αξιολόγησης ασφάλειας
• Αntimicrobial Effectiveness Test
• Γνωστοποίηση στο CPNP
• Τοξικολογικό προφίλ των συστατικών του προϊόντος, όπως αυτό ορίζεται  από τη νομοθεσία (ΕΚ αριθ. 1272/2008 και τροποποιήσεις).

Οι δοκιμές που συνήθως διεξάγονται για τον έλεγχο της φυσικοχημικής και μικροβιολογικής σταθερότητας των καλλυντικών προκειμένου αυτά να καλύπτουν τις προδιαγραφές που ορίζει η νομοθεσία είναι:

• Το pH
• Η αγωγιμότητα
• Η ολική σκληρότητα
• Το χρώμα και η οσμή
• Η σταθερότητα του γαλακτώματος
• Το ιξώδες και η υφή
• Η ανίχνευση βαρέων μετάλλων (π.χ Pb)
• Η ανίχνευση αμμωνίου (NH4), αλουμινίου (Al), μαγνησίου (Mg), χλωρίου (Cl), νιτρικών (NO3) και θειικών (SO4) ιόντων

Κρίσιμη παράμετρος για τη διασφάλιση της ποιότητας των καλλυντικών προϊόντων καθίσταται η χημική ανάλυση του νερού παραγωγής που χρησιμοποιείται, σύμφωνα με τη νομοθεσία του Purified Water, European Pharmacopoeia, 2010 αλλά και η μικροβιολογική του ανάλυση ώστε να μη θέτει σε κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών. Οι απαιτούμενες από τη νομοθεσία, αναλύσεις στο νερό παραγωγής των επιχειρήσεων παραγωγής καλλυντικών περιλαμβάνουν:

• Τον ολικό αριθμό βακτηρίων 37°C (cfu/ml)
• Ολικά κολοβακτηριοειδή (cfu/ml)
• Κολοβακτηριοειδή κοπράνων (Ε.coli) (cfu/ml)

Αναλυτικά, στα καλλυντικά που κυκλοφορούν στην αγορά και σε όσα εξάγονται θα πρέπει να διεξάγονται οι  απαραίτητοι μικροβιολογικοί έλεγχοι με βάση την κοινοτική νομοθεσία (Οδηγία 93/35/ΕΟΚ). Πιο συγκεκριμένα:

• Εκτίμηση του ολικού αερόβιου μικροβιακού φορτίου
• Ανίχνευση των παθογόνων μικροοργανισμών Ps.aeruginosa, St. aureus & Candida albicans
• Διεξαγωγή Challenge test για την εκτίμηση της ικανότητας συντήρησης του καλλυντικού, καθώς εμβολιάζεται με μικροοργανισμούς και ελέγχεται ο χρόνος επιβίωσής του ( πρωτόκολλα διεθνών φαρμακοποιών ISO 11930:2012, USP, EU.PH, CTFA). Οι κυριότεροι μικροοργανισμοί που αξιοποιούνται είναι οι Gram (-) αζυμωτικοί, Gram (-) ζυμωτικοί, Gram (+), ζύμες, μύκητες.

Το έμπειρο και εξειδικευμένο προσωπικό του εργαστηρίου εγγυάται τη συνεχή επιμόρφωση του παραγωγού καλλυντικών σχετικά με τις νομοθετικές απαιτήσεις, την ενημέρωση των καταναλωτών και τη συμμόρφωση για την εφαρμογή ορθών πρακτικών στην παραγωγή, την αποθήκευση και την μεταφορά των καλλυντικών (GMP, ISO 22716:2007, άρθρο 8 ΕΚ).